<img src="https://images.aposto.com/2025/11/1/1765207979565.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.54" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h1 fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tilda Swinton'ın hafızasında devinimsel bir gezi: EYE Filmmuseum'da 'Ongoing' sergisi</h1>Son yıllarda Albert Serra, Verena Paravel &amp; Lucien Castaing-Taylor gibi yönetmenlerin film seçkilerine paralel olarak performans ve genişletilmiş sinema çerçevesine dahil edilebilen işlerine yer veren EYE Filmmuseum, bu sezon Tilda Swinton’ı bünyesinde ağırlıyor. 8 Şubat’a kadar Amsterdam’da ziyaret edilebilecek "Ongoing" başlıklı sergi, devinimden beslenen yapısıyla geleneksel sunumlardan ayrışıyor.Yazı: Öykü SofuoğluSinema müzeleri&nbsp;genellikle hem arşiv, hem gösterim hem de sergi alanı işlevi gördükleri için ziyaretçilerine, farklı söylemsel ve biçimsel dinamiklerden beslenen “sinema deneyimi” sunan mekanlardır. Kalıcı koleksiyonda bulunan yazılı, görsel, işitsel ve elbette görsel-işitsel materyaller müzenin anlatısının ve tarihinin ana gövdesini oluştururken diğer sinema arşivleri, müzeler ve özel koleksiyonlarla yapılan işbirlikleri, geçici sergilerle kürasyona hareket katar.&nbsp;Her ne kadar ele alınan konunun bu değişimi müzenin anlatılarına bir dinamizm katsa da biçimsel olarak bir filmin prodüksiyon sürecine, bir sinemacıya veya bir döneme dair özel yahut kurumsal belgeler; dekorlar ve kostümlerin bu yapımı içinde ele alınış biçimi pek farklılık göstermez.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arşivler ödünç alınır, verilir, el değiştirir; ama elbette keşif durumu istisnai olacak şekilde materyallerdeki yenilik hâli, bir yaratım ürünü olarak değil, birbirleriyle ilişkilendirilme biçiminden köken alır.</li></ul>Son dönemlerde arşiv temelli sergiler bu çerçeveden uzaklaşmak adına farklı sunum biçimleri denese de az sayıda örnek bu yapının öğretici, bilgi verici fonksiyonlarının ötesinde yaratıcı bir fonksiyonunu yerine getirmeyi başarabilmiştir.Bu bağlamda Amsterdam’da bulunan EYE Filmmuseum’un&nbsp;ve bu yazıda bahsi geçmese de bir ölçüde Paris’teki Centre Pompidou’nun dikkat çekici örnekler olarak karşımıza çıktığını söyleyebiliriz.<img src="https://images.aposto.com/2025/11/1/1765208091949.png" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable" style="border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box; width: 100%; max-width: 550px;" ratio="1.45">Sinefil olsun olmasın birçok seyircinin Tilda Swinton’ı “oyuncu” kategorisinde değerlendireceğine şüphe yok. Ancak sergi, Swinton’ın kariyerine dair bu dışarıdan dayatılan kalıpları yıkarak onların yerine sanatçının benimsediği yaratıcılık örneklerini ve sanatsal üretim biçimlerini yerleştiriyor.&nbsp;Bu bağlamda Swinton’ın bir karaktere hayat verme, “mış gibi yapma” olarak yorumlanan süreçlerde bir tür edilgenlik gördüğünü düşünmemek elde değil. Sergideki işler ise bu edilgenliğin yerine Swinton’ın kariyeri boyunca yoldaşlık ettiği yönetmenler ve sanatçılarla işbirliği ve ortaklığa dayalı ilişkilerinin doğal bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. İşlerin sergi içindeki konumları ve serginin anlatısı içinde oynadığı roller de Swinton’ın kendi kişisel tarihi ve her bir sanatçıyla ilişkilenme biçimlerinden izler taşıyor. <p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#e06535" color="#000000" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#e06535 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/s/tilda-swintonin-hafizasinda-devinimsel-bir-gezi-eye?a=customButton" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(224, 101, 53) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YAZININ DEVAMI</a>

Duende

Sinema müzeleri&nbsp;genellikle hem arşiv, hem gösterim hem de sergi alanı işlevi gördükleri için ziyaretçilerine, farklı söylemsel ve biçimsel dinamiklerden beslenen “sinema deneyimi” sunan mekanlardır. Kalıcı koleksiyonda bulunan yazılı, görsel, işitsel ve elbette görsel-işitsel materyaller müzenin anlatısının ve tarihinin ana gövdesini oluştururken diğer sinema arşivleri, müzeler ve özel koleksiyonlarla yapılan işbirlikleri, geçici sergilerle kürasyona hareket katar.&nbsp;Her ne kadar ele alınan konunun bu değişimi müzenin anlatılarına bir dinamizm katsa da biçimsel olarak bir filmin prodüksiyon sürecine, bir sinemacıya veya bir döneme dair özel yahut kurumsal belgeler; dekorlar ve kostümlerin bu yapımı içinde ele alınış biçimi pek farklılık göstermez.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arşivler ödünç alınır, verilir, el değiştirir; ama elbette keşif durumu istisnai olacak şekilde materyallerdeki yenilik hâli, bir yaratım ürünü olarak değil, birbirleriyle ilişkilendirilme biçiminden köken alır.</li></ul>Son dönemlerde arşiv temelli sergiler bu çerçeveden uzaklaşmak adına farklı sunum biçimleri denese de az sayıda örnek bu yapının öğretici, bilgi verici fonksiyonlarının ötesinde yaratıcı bir fonksiyonunu yerine getirmeyi başarabilmiştir.Bu bağlamda Amsterdam’da bulunan EYE Filmmuseum’un&nbsp;ve bu yazıda bahsi geçmese de bir ölçüde Paris’teki Centre Pompidou’nun dikkat çekici örnekler olarak karşımıza çıktığını söyleyebiliriz. <img src="https://images.aposto.com/2025/11/1/1765195569198.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Son yıllarda Albert Serra, Verena Paravel &amp; Lucien Castaing-Taylor gibi yönetmenlerin film seçkilerine paralel olarak performans ve genişletilmiş sinema çerçevesine dahil edilebilen işlerine yer veren EYE Filmmuseum, bu sezon ise Tilda Swinton’ı&nbsp;bünyesinde ağırlıyor. 8 Şubat’a kadar Amsterdam’da ziyaret edilebilecek Ongoing&nbsp;başlıklı sergi, adından da anlaşılacağı üzere devinimden beslenen yapısıyla geleneksel, arşiv temelli sunumlardan çarpıcı bir biçimde ayrışıyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/11/1/1765195417481.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.45" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sinefil olsun olmasın birçok seyircinin Tilda Swinton’ı “oyuncu” kategorisinde değerlendireceğine şüphe yok. Ancak sergi, Swinton’ın kariyerine dair bu dışarıdan dayatılan kalıpları yıkarak onların yerine sanatçının benimsediği yaratıcılık örneklerini ve sanatsal üretim biçimlerini yerleştiriyor.&nbsp;Bu bağlamda Swinton’ın bir karaktere hayat verme, “mış gibi yapma” olarak yorumlanan süreçlerde bir tür edilgenlik gördüğünü düşünmemek elde değil. Sergideki işler ise bu edilgenliğin yerine Swinton’ın kariyeri boyunca yoldaşlık ettiği yönetmenler ve sanatçılarla işbirliği ve ortaklığa dayalı ilişkilerinin doğal bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. İşlerin sergi içindeki konumları ve serginin anlatısı içinde oynadığı roller de Swinton’ın kendi kişisel tarihi ve her bir sanatçıyla ilişkilenme biçimlerinden izler taşıyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/11/1/1765195821349.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu anlamda serginin kronolojik bir akış takip etmesine şaşırmamak gerek; zira Swinton’ın yoldaşlıklarının birbiri üzerine eklenen, geçmişteki bir imgenin çağrışımları ve ilhamlarıyla gelecekteki bir başka sanatçıya seslendiği bir aktarım hâlinden beslendiğini görüyoruz. Ancak serginin Swinton’ın küçüklüğünden ve aslında sanatsal pratikle ilgilenebilmesi açısından kendisine yadsınamaz bir ayrıcalık sağlamış İskoçya’daki köklü ailesinden değil de seksenli yılların ikinci yarısından ölümüne kadar sekiz filminde beraber çalıştığı Derek Jarman’la başlaması son derece manidar.<img src="https://images.aposto.com/2025/11/1/1765195268741.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.74" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Jarman, bir sanatçı olarak&nbsp;Swinton’ı “doğuran” kişi olarak konumlanıyor böylece. Luca Guadagnino’nun ve Apichatpong Weerasethakul’un dolaylı yoldan da olsa Swinton’la tanışması da yine Jarman’ın imgeleri sayesinde. Jarman’ın daha önce görücüye çıkmamış Super 8 görüntüleri Swinton ve Jarman’ın ilişkilerinin dinamikleri sebebiyle sergideki diğer işlere kıyasla çok daha saf ve mahrem bir etki bırakıyor. AIDS’ten kaybettiğimiz yönetmen sergide yeni bir işi bulunmayan tek isim; ancak yokluğuyla çok daha derinlikli ve temel bir konuma yerleşiyor akış içinde.<img src="https://images.aposto.com/2025/11/1/1765195683095.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Aslında benzer bir yakınlık hâlinin Swinton ve küçüklükten beri tanıdığı&nbsp;Joanna Hogg&nbsp;arasında da mevcut olduğunu görsek de Hogg ve Swinton, özellikle The Souvenir ve The Eternal Daughter gibi iki taraf için de otobiyografik özellikler taşıyan filmler aracılığıyla bu yakınlıklarına katmanlar ekleyen ve ona kurmaca aracılığıyla mesafe koyan bir ikili.&nbsp;Swinton’ın Jarman’la tanıştığı genç yetişkinlik dönemlerinde Londra’da yaşadığı apartman dairesinin bir replikasıyla yoldaşlıklarını sergi alanına taşıyan Hogg ve Swinton ikilisi, mekanın ve hafızanın çağrışım gücünden beslenen bir zaman makinesi sunuyor ziyaretçiye adeta. Dar bir koridordan yürüyüp hafifçe aralanmış kapılara yaslanarak Swinton’ın eve dair anlattıklarını dinliyoruz. Sergi alanının ortasında konumlandırılmış bu son derece gerçekçi yapı ziyaretçiyi bulunduğu mekandan tam anlamıyla soyutlayacak akustik bir çağrışım gücüne sahip.<img src="https://images.aposto.com/2025/11/1/1765194949254.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.33" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Çağrışım gücü, sergiyi anlamlandırmak açısından kilit bir kavram belki de. Zira Hogg ve Jarman’la işbirliklerinin yansıması niteliğindeki işler kadar çarpıcı olmasa da Luca Guadagnino’nun çektiği dijital video da benzer bir kaynaktan köken alıyor.&nbsp;Guadagnino’nun Swinton’ı üzerinde ilk tanıştıkları gün giydiği kazakla İtalyan kırsalında koşarken kameraya aldığı bu video, kazağın kendisinin değil de manevi ve sembolik değerinin bir yaratıcı itki olarak daha çok önem taşıdığını hatırlatıyor sanki. Kişisel bir arşive ya da koleksiyona ait olsalar da nesnelerin sergilenme biçimi yüzünden kaçamadığımız bu pasif bakış, sanki bir suç mahaline bakıyormuşuz izlenimi veren bu mesafe, yerine bir alternatif sunuyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/11/1/1765194839617.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.33" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Moda alanında Swinton’la yaptığı performanslarla tanınan Olivier Saillard’ın sergiye katkısı da bu doğrultuda. Esasen canlı bir performansın eşlik ettiği A Biographical Wardrobe Swinton’ın hayatı boyunca sahip olduğu ve ona ailesinden miras kalan kıyafetlerin ve aksesuarların hikayesini yeniden kurguluyor. Performanstan kesitlere ve askıda asılmış kıyafetlere yer veren sergi de bu hikayeyi kısmen aktarmayı başarıyor.&nbsp;Nerede giyildiklerine, kime ait olduklarına dair ayrıntılı bilgilerin yer aldığı bir kitapçığın eşlik ettiği bu biyografik gardıroptaki kıyafetler bir camekan ardında saklı cansız nesneler olarak değil, yırtıkları, sökülmüş dikişleri ve lekeleriyle canlı birer varlık olarak sunuyor kendilerini. Tıpkı kıyafet giyip çıkarmak gibi farklı biçimlere bürünmek, farklı insanların ritimlerine kulak verip eşlik etmek Swinton’ın kamera önünde veya kameranın yanı başında benimsediği ortaklık ve paylaşım ruhunun bir izdüşümü olarak tüm sergide hissediliyor.<img src="https://images.aposto.com/2025/11/1/1765194583887.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.96" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Swinton’ın sinema ailesinin dışında özellikle kariyerinin başlangıcında uzak kalmayı dilediği ailesiyle ise hem Saillard’ın performansı hem de Tim Walker’ın fotoğrafları aracılığıyla daha yakın bir bağ kurmaya ve miras kavramı üzerinden anlamlar yaratmaya çalıştığını da görüyoruz. İskoçya’da köklü ve bir ölçüde aristokrat diyebileceğimiz bir ailede büyüyen Swinton, oradan kopup özgürleşme ihtiyacı kadar atalarına yönelik, yaş aldıkça artan merak, ilgi ve hayranlık hislerine de yer buluyor böylelikle.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ziyaretçinin perspektifinden kariyeri açısından bu sınıfsal boyutun bir içsel gerilim unsuru olarak kullanılmasını beklemek son derece anlaşılır; ancak sanatçı bu boyutu benimseyip, özümseyip günün sonunda benliğini ailesinin ona yüklediği sembolik ve sosyal niteliklerle sınırlamamaya karar vermişe benziyor.</li></ul>Ongoing, Amsterdam'da Şubat ayında sona erecek olsa da Swinton'ın niyeti söz konusu devamlılık hâlinin serginin geleceğini de şekillendirmesi ve serginin bir sonraki durağının gelecek yıl içinde Atina'daki Onassis Vakfı'na bağlı yeni merkez Onassis Ready olması bekleniyor.

Son yıllarda Albert Serra, Verena Paravel & Lucien Castaing-Taylor gibi yönetmenlerin film seçkilerine paralel olarak performans ve genişletilmiş sinema çerçevesine dahil edilebilen işlerine yer veren EYE Filmmuseum, bu sezon Tilda Swinton’ı bünyesinde ağırlıyor. 8 Şubat’a kadar Amsterdam’da ziyaret edilebilecek "Ongoing" başlıklı sergi, devinimden beslenen yapısıyla geleneksel sunumlardan ayrışıyor.

EYE Filmmuseum ile ilgili hikayeler